Πότε είναι νόμιμη η αναδημοσίευση σε ιστοσελίδες και blogs

 

17-06-2013 ΔΙΑΤΑΞΗ ΕΙΣΠΛΗΜ/ΚΩΝ ΑΘΗΝΩΝ

Κου Νικόλαου Δεληδήμου

(ΑΡΜ 2013/1931) Πνευματική ιδιοκτησία. Τίθεται στο αρχείο η υποβληθείσα μηνυτήρια αναφορά ως εν μέρει νόμω αστήρικτη, διότι η αναδημοσίευση από άλλες ιστοσελίδες ειδήσεων που πρωτογενώς αναρτήθηκαν στην ιστοσελίδα, που η καταγγέλλουσα εταιρία διατηρεί, δεν συνιστά παράβαση του νόμου περί προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας, διότι οι ειδήσεις δεν αποτελούν πνευματικό έργο, αλλά περιορίζονται απλώς στην απόδοση γεγονότων και δεν περιέχουν στοιχεία προσωπικής δημιουργίας πέραν των πληροφοριών περί της πραγματικότητας, συνιστάμενα σε εκτιμήσεις, σχολιασμούς, αναλύσεις, ερμηνείες, συσχετισμούς, ανάλογα συμβάντα του παρελθόντος, συζητήσεις με τρίτα πρόσωπα, συγκριτικά συμπεράσματα.

 Από τις διατάξεις των άρθρων 42-48 ΚΠΔ προκύπτει ότι ως μήνυση θεωρείται η καταγγελία προς την αρχή περί της διατάξεως αυτεπαγγέλτως διωκόμενης αξιοποίνου πράξεως, υποβαλλομένη παρ` οιονδήποτε, ενώ ως έγκληση θεωρείται η καταγγελία από τον παθόντα και μόνον από αυτόν σχετικά με αξιόποινη πράξη που διώκεται είτε κατ'έγκληση, είτε αυτεπαγγέλτως (σχετ. Ν. Χωραφάς: «Ποινικόν Δίκαιον» εκδ. 9η, σελ. 151, Άγγ. Μπουρόπουλος: Ερμ. ΚΠΔ, εκδ. Β`, τόμος Α, σελ. 62,70). Ως παθών από το έγκλημα χαρακτηρίζεται και θεωρείται κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, το οποίο είναι φορέας του εννόμου αγαθού κατά του οποίου στρέφεται η πράξη (Χωραφάς: ε α) και, συνεπώς, η ιδιότητα του καταγγέλλοντος προσδιορίζεται βάσει των υπό του ιδίου εκτιθεμένων. Επομένως, πρόκειται εν προκειμένω περί μηνύσεως διότι κατά τα αναφερόμενα στη μηνυτήρια αναφορά οι ειδήσεις καταχωρίζονται στην ιστοσελίδα της μηνύτριας από εργαζομένους στην ίδια δημοσιογράφους, κατόπιν επεξεργασίας. Με άλλες λέξεις η καταχώρηση των ειδήσεων αποτελεί συλλογικό έργο, δημιουργηθέν με τις αυτοτελείς συμβολές πλειόνων του ενός προσώπων (άρθρο 7 παρ. 1 ν. 2121/93), αλλά και σύνθετο τέτοιο, απαρτιζόμενο από τμήματα που έχουν δημιουργηθεί χωριστά (άρθρο 7 παρ. 2Α ν. 2121/93), οι δημιουργοί τους, δε, είναι, αναλόγως, είτε συνδικαιούχοι της πνευματικής ιδιοκτησίας επί του συνθέτου έργου, είτε αποκλειστικώς δικαιούχος ο καθένας του τμήματος που ο ίδιος δημιούργησε (ΑΠ 1146/2009, ΠοινΧρ Ξ.305 επ, πρβλ. και Μαρίνος: Πνευματική Ιδιοκτησία, εκδ. 2000, σελ. 246 περί του χαρακτηριζομένου από νομική αυτοτέλεια και ανεξαρτησία δικαίωμα του δημιουργού). Εξάλλου, στη μηνύτρια εταιρία δεν ανατέθηκε από τους υπ` αυτής απασχολουμένους δημοσιογράφους η διαχείριση ή η προστασία των (όποιων) δικαιωμάτων τους (άρθρο 54 παρ. 1 ν. 2121/93). Περαιτέρω, από το άρθρο 66 παρ. 1 ν. 2121/93 προκύπτει ότι τιμωρείται με τις εκεί οριζόμενες ποινές (φυλάκιση τουλάχιστον 1 έτους και χρηματική ποινή 2.900 - 5.000 ευρώ) όποιος χωρίς δικαίωμα καθιστά προσιτό στο κοινό πνευματικό έργο δίχως την άδεια του δημιουργού με ρητώς αναφερομένους τρόπους, καθένας εκ των οποίων συνιστά αυτοτελές έγκλημα προσβολής του ιδίου εννόμου αγαθού, θεμελιούμενου σωρευτικώς μικτού εγκλήματος (ΑΠ 472/2012, ΠοινΧρ ΞΓ.57). Επ` άλλα προκειμένου να τύχει της νομίμου προστασίας το πνευματικό έργο πρέπει να είναι πρωτότυπο δημιούργημα λόγου, τέχνης ή επιστήμης (κατά τη γενική ρήτρα του άρθρου 2 παρ. 1 ν. 2121/93), διακρινόμενο από τα απλώς προϋπάρχοντα ή νέα έργα, που αφορούν στην ευρεσιτεχνία. Τέτοιο είναι το έργο όταν, ως προσωπικό δημιούργημα, εκφράζει στοιχεία της προσωπικότητας του δημιουργού εν σχέσει προς το θέμα, τη σύλληψη και τη διατύπωση ανεξαρτήτως αξιολογήσεως (ΑΠ 9259/2000, ΠοινΧρ ΞΑ.538, ΑΠ 2330/2007 ΠοινΧρ ΝΗ.818. Επίσης: Γ. Κουμάντος: «Πνευματική ιδιοκτησία», εκδ. 2002, σελ. 112). Το ζήτημα της πρωτοτυπίας του έργου διατηρεί τη σημασία του και στις περιπτώσεις των ειδήσεων ή γεγονότων που κατά ρητή πρόβλεψη του άρθρου 2 παρ. 5 ν. 2121/93 δεν υπάγονται στην έννοια του έργου. Δηλαδή η καταχώρηση και η δημοσίευση ειδήσεων τυγχάνει προστασίας όταν δεν περιορίζεται απλώς στην απόδοση των γεγονότων, αλλά περιέχει στοιχεία προσωπικής δημιουργίας, πέραν των πληροφοριών περί της πραγματικότητας, συνιστάμενα σε εκτιμήσεις, σχολιασμούς, αναλύσεις, ερμηνείες, συσχετισμούς ανάλογα συμβάντα του παρελθόντος, συζητήσεις με τρίτα πρόσωπα, συγκριτικά συμπεράσματα κτλ. Είναι ευνόητο ότι μόνο ο τρόπος της διατύπωσης κατά την παράθεση του γεγονότος, ακόμα κι αν είναι απολύτως διακριτός έναντι άλλων, δεν συνιστά πρωτότυπο πνευματικό έργο εφόσον αφορά στην απόδοση του αυτού συμβάντος και δεν εκτείνεται στην εν γένει υιοθέτηση του ύφους γραφής, της κατάρτισης των νοηματικών και θεματικών ενοτήτων και της διάρθρωσης του κειμένου. Στις περιπτώσεις αναπαραγωγής ειδήσεων γεννάται ζήτημα σχετιζόμενο με τον αθέμιτο ανταγωνισμό (ν. 146/1914), ιδιαιτέρως σοβαρό και εντόνως εμφανιζόμενο ελλείψει σαφούς νομοθετικής ρυθμίσεως της λειτουργίας των ηλεκτρονικών «σελίδων» και της επιτρεπτότητας, στην πραγματικότητα, της ανωνυμογραφίας. Τούτη ακριβώς είναι η διάσταση της κρισιολογούμενης υποθέσεως διότι, ως προκύπτει από τα επισυναφθέντα κείμενα των ειδήσεων, αυτές παρατίθενται και καταχωρίζονται αυτούσιες, ως ακριβώς περιήλθαν στη μηνύτρια εταιρία, μέσω ειδησεογραφικών πρακτορείων με τα οποία η ίδια συνεργάζεται. Εξάλλου, ούτε η ίδια η μηνύτρια ισχυρίζεται ότι οι ειδήσεις έτυχαν οιασδήποτε πνευματικής επεξεργασίας από τους υπαλλήλους της (κανέναν εκ των οποίων δεν αναφέρει κατ'όνομα) κατά τρόπο που να προσδίδει, κατά τα προεκτεθέντα, πρωτοτυπία στο έργο τους. Τέλος, είναι ευνόητο ότι η πλημμυρίδα ηλεκτρονικών σελίδων μέσω των οποίων αναμεταδίδονται ειδήσεις και λοιπές πληροφορίες, που αναμφίβολα θίγει τα έννομα συμφέροντα της μηνύτριας, διόλου δεν σημαίνει ότι είναι δυνατή η ένταξη ποινικώς αρρύθμιστων συμπεριφορών σε προϋφιστάμενο κανόνα δικαίου, κατά ανεπίτρεπτη υπέρβαση του γλωσσικού νοήματος των κείμενων διατάξεων. Μετά ταύτα σας αναφέρουμε, προς έγκρισιν των ενεργειών μας, ότι θέσαμε την υποβληθείσα μηνύτρια αναφορά στο αρχείο, κατ` άρθρο 43 παρ. 2 ΚΠΔ, ως εν μέρει νόμω αστήρικτη, επιφυλασσόμενοι για την εφαρμογή του ν. 146/1918 άμα τη κρισιολογήσει παρ` υμίν της παρούσης αναφοράς.