Πότε είναι υποχρεωτική η διενέργεια ιατροδικαστικής διερεύνησης σε περιπτώσεις θανάτων

 

Βάσει του άρθρου 2 του Ν. 4172/2025, που τιτλοφορείται "Αρμοδιότητα",
1. Οι Ιατροδικαστικές Υπηρεσίες που υπάγονται στην Ιατροδικαστική Υπηρεσία του Κράτους διενεργούν ιατροδικαστικές πράξεις σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, ύστερα από παραγγελία των εισαγγελικών, ανακριτικών και προανακριτικών αρχών και υπαλλήλων καθώς και των εν γένει δικαστικών αρχών που λειτουργούν στη χωρική τους περιφέρεια. Οι ανωτέρω πράξεις δύνανται υπό τις αυτές προϋποθέσεις, να διενεργούνται από τα Εργαστήρια Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, καθώς και από ιατροδικαστές, οι οποίοι υπηρετούν σε νοσηλευτικά ιδρύματα του Εθνικού Συστήματος Υγείας που διαθέτουν κατάλληλη υποδομή.

Για τις ως άνω πράξεις συντάσσεται, χωρίς υπαίτια βραδύτητα, έκθεση από τον ιατροδικαστή, όταν δε, συντρέχει αυτόφωρη σύλληψη και επικείμενη εισαγωγή σε δίκη, η έκθεση συντάσσεται και παραδίδεται στην αρμόδια αρχή αμελλητί.
 

Οι ιατροδικαστικές πράξεις διενεργούνται είτε επί ζώντος είτε επί θανόντος προσώπου και περιλαμβάνουν όλα τα κρίσιμα κατά τους κανόνες της επιστήμης στοιχεία για τη διερευνώμενη υπόθεση.  

Αν ο ιατροδικαστής το κρίνει αναγκαίο, λαμβάνεται βιολογικό υλικό από το θύμα προς διενέργεια εργαστηριακών εξετάσεων, στις δε καταγγελίες για εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας είναι υποχρεωτική εντός των αμέσως επόμενων ωρών από τον χρόνο καταγγελίας, λήψη βιολογικού υλικού από το θύμα για εργαστηριακή εξέταση συγκριτικής μελέτης DNA. Στις περιπτώσεις αυτές, γίνεται υποχρεωτική μνεία στην ιατροδικαστική έκθεση περί της αναμονής των αποτελεσμάτων των εργαστηριακών εξετάσεων.
 

Με απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης καθορίζεται το ελάχιστο υποχρεωτικό περιεχόμενο της ιατροδικαστικής έκθεσης.

 2. Σε περίπτωση θανάτου ασθενούς από παθολογικά αίτια, που πιστοποιούνται από τον θεράποντα ιατρό νοσηλευτικού ιδρύματος, ανεξαρτήτως χρόνου νοσηλείας, δεν διενεργείται ιατροδικαστική διερεύνηση.

 Σε κάθε άλλη περίπτωση θανάτου, που λαμβάνει χώρα εκτός νοσηλευτικού ιδρύματος, δεν διενεργείται ιατροδικαστική διερεύνηση, αν έχει πιστοποιηθεί από τον προσωπικό ιατρό πρωτοβάθμιας φροντίδας του θανόντος ή από τον θεράποντα ιατρό ή άλλον ιατρό που έχει λάβει γνώση του πλήρους ιατρικού ιστορικού του θανόντος, ότι ο θάνατος οφείλεται σε παθολογικά αίτια. Ομοίως, δεν απαιτείται ιατροδικαστική διερεύνηση στην περίπτωση θανάτου ανηλίκου διαγνωσμένου πάσχοντος από νεοπλασματική ασθένεια, ο οποίος νοσηλεύεται ή έχει νοσηλευτεί σε παιδιατρικό ογκολογικό τμήμα νοσηλευτικού ιδρύματος, όταν πιστοποιείται από τον θεράποντα ειδικό ιατρό ότι ο θάνατος οφείλεται σε παθολογικά αίτια. Σε όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις της παρούσας, διενεργείται κατ` εξαίρεση ιατροδικαστική διερεύνηση με παραγγελία εισαγγελικής ή προανακριτικής αρχής, κατόπιν αίτησης οικείου του θανόντος ή τρίτου, στην οποία αμφισβητείται η αιτία θανάτου, εντός είκοσι τεσσάρων (24) ωρών από τον χρόνο διαπίστωσης του θανάτου.

 3. Από την εφαρμογή της παρ. 2, εξαιρούνται θάνατοι που σχετίζονται άμεσα και αιτιωδώς με χειρουργική επέμβαση ή που συνέβησαν σε γυναίκα κατά την περιγεννητική περίοδο, θάνατοι κρατουμένων και κάθε περίπτωση θανάτου από εξωτερικά αίτια (βίαιος θάνατος), θάνατοι ατόμων αγνώστων ταυτοποιητικών στοιχείων και αιφνίδιοι και μη πιστοποιημένοι από γνωστά παθολογικά αίτια θάνατοι. Στις περιπτώσεις του προηγούμενου εδαφίου διενεργείται υποχρεωτικά ιατροδικαστική διερεύνηση. Σε κάθε περίπτωση θανάτου ανηλίκου, πλην της περίπτωσης του τρίτου εδαφίου της παρ. 2, διενεργείται ιατροδικαστική διερεύνηση εκτός αν ο αρμόδιος εισαγγελέας, αφού λάβει γνώση των στοιχείων του ιατρικού φακέλου και των ιατρικών πιστοποιήσεων, κρίνει ότι η διενέργειά της δεν είναι αναγκαία.

 4. Σε όλες τις περιπτώσεις ιατροδικαστικής διερεύνησης, επί θανόντος προσώπου, απόσπασμα προκαταρκτικής ιατροδικαστικής εκτίμησης με την εικαζόμενη βάσει ευρημάτων αιτία θανάτου, διαβιβάζεται στον απολύτως αναγκαίο χρόνο από τη διενέργεια της νεκροψίας, στην παραγγέλλουσα αρχή.

 

Βάσει των ανωτέρω, π.χ. ο θάνατος της κόρης του Αντώνιου Σαμαρά, ε.τ. Πρωθυπουργού της Ελλάδος, Λένας Σαμαρά, θα έπρεπε να διερευνηθεί αυτεπαγγέλτως ιατροδικαστικώς, με παραγγελία της αρμόδιας προανακριτικής / εισαγγελικής Αρχής, καθώς πρόκειται περί αιφνίδιου και μη πιστοποιημένου από γνωστά παθολογικά αίτια θανάτου, βάσει όσων έχουν δημοσιοποιηθεί ευρέως στα Μ.Μ.Ε..

 

Καταμερισμός και ισοκατανομή ιατροδικαστικών πράξεων-Γνωμοδότηση 4/2011 Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου

Σημείωση:

Ενώ ο Ν. 3772/2009 είναι σαφής ως προς την αρμοδιότητα των Ιατροδικαστικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ότι δηλ. συμπίπτει προς εκείνη του ομώνυμου ή των ομώνυμων προς αυτές Εφετείων, κι ενώ ο ίδιος νόμος δεν αναγνωρίζει ισότιμη και παράλληλη αρμοδιότητα προς διενέργεια ιατροδικαστικών πράξεων προς τα Νοσηλευτικά Ιδρύματα του Ε.Σ.Υ., και δή μάλιστα όπου δεν υπάρχουν εξειδικευμένα Εργαστήρια, ούτε Επιμελητές, παρατηρείται το σκαιό φαινόμενο, και ιδιαιτέρως ύποπτο, σε κάποιες περιφέρειες της ελληνικής επικράτειας (όπως π.χ. στο Νομό Ηλείας) να υιοθετείται παράνομα και πλασματικά από τις Εισαγγελικές και κυρίως τις Προανακριτικές Αρχές η δήθεν ισότιμη και παράλληλη αρμοδιότητα του Επικουρικού Ιατρού (!) με την Ιατροδικαστική Υπηρεσία.

Η κατάσταση αυτή είναι μη σύννομη, και πρέπει να διερευνηθεί από τις αρμόδιες αρχές, ώστε να αποδοθούν οι δέουσες ευθύνες, και παράλληλα να γνωμοδοτήσει επ'αυτού αιτιολογημένα ο κ. Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, προ των οιωνδήποτε εξελίξεων, και του καταλογισμού ακόμη και δόλου σε όσους πρωταγωνίστησαν στην ανάδειξη αυτού του νοσηρού φαινομένου, για την -απευχόμαστε- κάλυψη ιατρικών αμελειών και ανθρωποκτονιών εκ προθέσεως.-

Υ.Γ. Για όσους δε στρουθοκαμηλίζουν, η γνωμοδότηση 4/18-2-2011 (που παρατίθεται κατωτέρω) δεν κάνει λόγο για ισοκατανομή των παραγγελιών για ιατροδικαστικές πράξεις μεταξύ των Ιατροδικαστικών Υπηρεσιών, και των Επικουρικών Ιατρών (κατεχόντων την ειδικότητα της ιατροδικαστικής). Ως προς δε το θέμα ότι οι ιατροδικαστικές πράξεις δεν είναι πραγματογνωμοσύνες, θα επανέλθουμε με νεότερη ανάρτηση, και πιθανόν καταγγελία στους αρμόδιους φορείς της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οράτε σχετικά:

http://crimesonair.blogspot.gr/2013/03/blog-post_8731.html

http://crimesonair.blogspot.gr/2013/08/blog-post_20.html 

http://crimesonair.blogspot.gr/2013/08/blog-post_2028.html

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Ο ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΥΣ

ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ

Αθήνα 18-2-2011

Αριθ. Πρωτ... 91

Αριθ. Γνωμ.: 4

ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ

ΤΗΛ.: 2106411526

ΦΑΞ : 2106411523

Προς

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ - ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ

ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

(Ειδική Γραμματεία της Σωφρονιστικής Πολιτικής και των Ιατροδικαστικών Υπηρεσιών της Χώρας)

Σχετ. 2004/7-1-11 και 2019/10-1-11 έγγραφα της ανωτέρω Ειδικής Γραμματείας περί επικαιροποίησης της υπ' αριθμ. 3065/96 Γνωμοδότησης του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου.

Σχετικά με την αναφερόμενη στα ανωτέρω έγγραφα επικαιροποίηση της υπ' αριθμ. 3065/5-11-96 Γνωμοδότησης του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, γνωρίζουμε, κατ' άρθρ. 19 §§ 1γ, 2- 24 § 5α" - 25 § 2β' Ν. 1756/88, τα εξής: α) Η εν λόγω Γνωμοδότηση εκδόθηκε με βάση το άρθρο 123 του Ν. 2071/92 «Εκσυγχρονισμός και Οργάνωση Συστήματος Υγείας», το οποίο τις παραγράφους 4, 5 και 6 του άρθρου 5 του Ν.Δ. 885/71 (5 §1 Ν. 1649/86) αντικατέστησε, συγχωνεύοντας αυτές σε παράγραφο 4, που έχει ως εξής: αρθρ. 5 § 4 α' ΝΑ 885/71 «Η διενέργεια ιατροδικαστικών πράξεων μπορεί με παραγγελία του αρμόδιου δικαστηρίου, εισαγγελέα, ανακριτή ή ανακριτικού υπαλλήλου να ανατίθεται και στα εργαστήρια ιατροδικαστικής των ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων (Α. Ε. Ι.), όπου υπάρχουν, ή των νοσηλευτικών ιδρυμάτων πανεπιστημιακών (Α. Ε. Ι.), ή του Εθνικού Συστήματος Υγείας, που εδρεύουν στην περιφέρεια, ή σε περιφέρεια με την οποία συνδέονται με τον πιο εύκολο συγκοινωνιακό τρόπο".

β) Από την παραπάνω διάταξη ανενδοίαστα προκύπτουν τα αναφερόμενα στην 3065/5-11-96 Γνωμοδότηση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, περί ισότιμης και παράλληλης αρμοδιότητας ως προς την διενέργεια ιατροδικαστικών πράξεων, της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Δικαιοσύνης, των Εργαστηρίων Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, των Εργαστηρίων Νοσηλευτικών Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων και των Εργαστηρίων του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ).

γ) Όμως, με το αρθρ. 10 § 3 του Ν. 3772/09 (Μεταρρυθμίσεις στην οργάνωση της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας...), «κάθε άλλη διάταξη αντίθετη προς τα άρθρα 1 έως 10 του παρόντος νόμου, καταργείται». Συνεπώς καταργήθηκε και το αρθρ. 5 του Ν.Δ. 885/71 (5 §1 Ν. 1649/86, 123 Ν. 2071/92), διότι το αρθρ. 2 του ίδιου Ν. 3772/09, καθορίζει πλέον αυτό τις αρμοδιότητες και τους φορείς διενέργειας των ιατροδικαστικών πράξεων.

δ) Συγκεκριμένα το άρθρο 2 ορίζει τα εξής: §1 «Η κατά τόπο αρμοδιότητα των ιατροδικαστικών υπηρεσιών συμπίπτει προς εκείνη του ομώνυμου ή των ομώνυμων προς αυτές Εφετείων. Οι ιατροδικαστικές υπηρεσίες διενεργούν ιατροδικαστικές πράξεις, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι ψυχιατρικές πραγματογνωμοσύνες, ύστερα από παραγγελία των εισαγγελικών και ανακριτικών αρχών και των ανακριτικών υπαλλήλων, οι οποίοι ενεργούν ύστερα από εισαγγελική παραγγελία, καθώς και των ποινικών δικαστηρίων που λειτουργούν στην περιφέρεια του ομώνυμου ή των ομώνυμων προς αυτές Εφετείων. Οι ανωτέρω πράξεις δύνανται, υπό τις αυτές προϋποθέσεις, να διενεργούνται από τα εργαστήρια Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας των Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων...», §2 «Κατ' εξαίρεση, επιτρέπεται, εφόσον κρίνεται αναγκαίο ή συντρέχει αδυναμία των κατά τόπο φορέων της παραγράφου 1 του παρόντος, να δοθεί εντολή για διενέργεια ιατροδικαστικών πράξεων: α) σε άλλη ιατροδικαστική υπηρεσία από εκείνη που ορίζεται στην παράγραφο 1 και β) σε Νοσηλευτικά Ιδρύματα του Εθνικού Συστήματος Υγείας που διαθέτουν κατάλληλη υποδομή και ειδικότητες».

ε) Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει ότι, οι Ιατροδικαστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Δικαιοσύνης και τα Εργαστήρια Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας των Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων, έχουν ισότιμη και παράλληλη αρμοδιότητα προς διενέργεια ιατροδικαστικών πράξεων, αποκλειομένων κατ' αρχήν των Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων του Εθνικού Συστήματος Υγείας.

στ) Κατ' εξαίρεση μόνον, και εφόσον κριθεί αναγκαίο, ή υφίσταται αδυναμία των κατά τόπο ομώνυμου ή ομώνυμων προς τα Εφετεία Ιατροδικαστικών Υπηρεσιών και Εργαστηρίων Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας, επιτρέπεται η διενέργεια ιατροδικαστικών πράξεων, 1) από άλλη Ιατροδικαστική Υπηρεσία, ή Εργαστήριο Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας, (κατάλληλο δημόσιο φορέα, κατά την εισηγητική έκθεση) και 2) από Νοσηλευτικό Ίδρυμα του Εθνικού Συστήματος Υγείας, που διαθέτει κατάλληλη υποδομή και ειδικότητες, οπότε τότε μόνον καθιδρύεται ισότιμη αρμοδιότητα των άνω φορέων, για διενέργεια ιατροδικαστικών πράξεων, κατά μεταβίβαση αρμοδιότητας εκ του νόμου.

ζ) Για μεν το αναγκαίο και την ύπαρξη αδυναμίας κρίνουν οι κατά τόπους εισαγγελικές, ανακριτικές και προανακριτικές αρχές (που ενεργούν ύστερα από εισαγγελική παραγγελία), ως και τα κατά τόπους ποινικά δικαστήρια, που λειτουργούν στην περιφέρεια των ομώνυμων ή ομώνυμου προς τα Εφετεία Ιατροδικαστικών Υπηρεσιών και Εργαστηρίων Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας και πάντοτε σε συνεργασία με τους φορείς αυτούς, για δε το κατάλληλο της υποδομής και ειδικοτήτων των Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων του ΕΣΥ αποφαίνονται, κατά την §3 του αρθρ. 2 του Ν. 3772/09, οι Υπουργοί Παιδείας δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, ως και Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, οι οποίοι διαβιβάζουν τον στην παράγραφο αυτή αναφερόμενο πίνακα, στον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου.

η) Όπως προκύπτει από τις στο αρθρ. 2 του Ν. 3772/09 εκφράσεις «δύνανται», «αναγκαίο», «αδυναμία», καταλείπεται ελευθερία στην κρίση των δικαστηριακών, εισαγγελικών, ανακριτικών και προανακριτικών αρχών, ως προς το σε ποιον ισότιμο και παράλληλο φορέα θα δώσουν την παραγγελία τους για διενέργεια ιατροδικαστικών πράξεων. Παρέχεται δηλαδή στις ανωτέρω αρχές υπό του νόμου ελεύθερη εκτίμηση, ώστε να καθορίσουν σε ορισμένη περίπτωση ή περιπτώσεις την ενέργεια τους (παραγγελία), εφαρμόζοντας, μεταξύ των διαφόρων δυνατών λύσεων, εκείνην που ανταποκρίνεται καλύτερα στο δημόσιο συμφέρον. Ελεύθερη όμως εκτίμηση σημαίνει μη παραβίαση του αξιώματος ne contra legem, ne ultra legem, sed intra legem. Οι ανωτέρω δηλαδή αρχές πρέπει να ενεργούν, (όταν δίδουν παραγγελίες προς διενέργεια ιατροδικαστικών πράξεων), εξ ολοκλήρου κατά τον νόμον, αφού η ελεύθερη εκτίμηση έχει πάντοτε πηγή και όριο τον νόμο και τον σκοπό αυτού. (Κυριακόπουλος: Ελ.Διοικ.Δίκ. τ. Α' 1961, σελ. 199-209).

θ) Επειδή από τα ανωτέρω έγγραφα προκύπτει ότι, μεταξύ των αρμοδίων ισότιμων και παράλληλων φορέων, υφίσταται ανισοκατανομή ως προς τις ιατροδικαστικές πράξεις, (95% η Ιατροδικαστική Υπηρεσία Αθηνών, έναντι 5% των άλλων φορέων), με αποτέλεσμα την μακρά καθυστέρηση στην εκτέλεση αυτών (δυσλειτουργία), σε βάρος των πολιτών και του δημοσίου συμφέροντος, ακόμα δε και δημιουργία τριβών ως προς την κατανομή αυτών μεταξύ των παραπάνω φορέων, γι' αυτό πρέπει τα ανωτέρω, ιδίως τα υπό ε' έως η', εκτεθέντα, να ληφθούν σοβαρά υπόψη από τις παραγγέλουσες τις ιατροδικαστικές πράξεις αρχές, (εισαγγελικές-προανακριτικές).

ι) Προς τούτο, (όπως και από την 3065/5-11-96 Γνωμοδότηση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου προκύπτει) και προς εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος για την όσο το δυνατόν ταχεία απονομή της δικαιοσύνης, σε κάθε εισαγγελία πρωτοδικών, ως και στα προανακριτικά γραφεία, (που υποχρεωτικά διευθύνονται και εποπτεύονται από τις εισαγγελίες πρωτοδικών, κατ' αρθρ. 33, 34, 243 §2 ΚΠΔ), θα τηρείται «βιβλίο παραγγελιών ιατροδικαστικών πραγματογνωμοσυνών», από το οποίο θα προκύπτει ο λογικός καταμερισμός και η κατά το δυνατόν ακριβέστερη ισοκατανομή των ιατροδικαστικών πράξεων, ανάλογα και με το είδος τούτων, οι δε Εισαγγελείς Εφετών, προς τους οποίους κοινοποιείται η παρούσα, θα ελέγχουν τα ανωτέρω κατά τις επιθεωρήσεις των Εισαγγελιών Πρωτοδικών (80 §1 Β' β' Ν. 1756/88), περιλαμβάνοντας το αποτέλεσμα αυτών στις οικείες εκθέσεις επιθεωρήσεως. Οι Εισαγγελείς Πρωτοδικών θα ελέγχουν τα ανωτέρω, ως προς τους προανακριτικούς υπαλλήλους που υπάγονται στην Εισαγγελία Πρωτοδικών που προΐστανται, το πρώτο τετράμηνο κάθε έτους και τα αποτελέσματα αυτών θα υποβάλλουν στους οικείους Εισαγγελείς Εφετών. Γεώργιος Χατζίκος

Ο Αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου

Γεώργιος Χατζίκος

Κοινοποίηση:

1. Υπουργείο Παιδείας δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων.

2. Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης

3. Εισαγγελείς Εφετών (και δι' αυτών Εισαγγελείς Πρωτοδικών). 4. Αρχηγείο Ελληνικής Αστυνομίας

---

Εισηγητές:

Γεώργιος Χατζίκος Αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου

---

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

Δημοσίευση: ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΔΣΑ