Περιύβριση αρχής: Ένα λησμονημένο αδίκημα για τους υβριστές της Δικαιοσύνης

 

65/1989 ΑΠ

(ΠΟΙΝΧΡ 1989/706) Περιύβριση αρχής. Ορθή και αιτιολογημένη η καταδίκη του αναιρεσείοντος δικηγόρου. Σε υπόμνημά του απευθυνόμενο στο Συμβούλιο Εφετών περιέλαβε υβριστικές φράσεις για το Συμβούλιο Πλημ/κών με πρόθεση την προσβολή του ως δημοσίας αρχής.

Προεδρεύων ο αντιπρόεδρος Ι. Γρίβας Εισηγητής ο αρεοπαγίτης Γ. Αντωνόπουλος Στο 5ο κεφάλαιο του Ποιν. Κώδικος (προσβολές κατά της πολιτειακής εξουσίας) περιλαμβάνεται το άρθρο 181, το οποίο προβλέπει το έγκλημα της περιυβρίσεως της αρχής και συμβόλων. Στην παράγραφο 1 του άρθρου αυτού, όπως είχε τούτο μέχρι της αντικαταστάσεώς του υπό του άρθρου 4 παρ. 3 ν. 1738/1987, ορίζεται ότι "Με φυλάκιση μέχρι τριών ετών τιμωρείται όποιος δημοσίως περιυβρίζει δημόσια αρχή ...". Κατά την έννοια της διατάξεως αυτής το έγκλημα στρέφεται κατά της δημοσίας αρχής ως πολιτειακού θεσμού, απαιτούντος τον σεβασμό των πολιτών, και συνίσταται σε εκδηλώσεις καταφρονήσεως, ονειδισμού ή διασυρμού αυτού τούτου του θεσμού και όχι του φορέως της αρχής φυσικού προσώπου, οι οποίες υπερβαίνουν τα επιβαλλόμενα διά του άρθρου 14 του Συντάγματος στον καθένα όρια κριτικής κατά την έκφραση και διάδοση προφορικά ή γραπτά των στοχασμών του. Τούτο ρητά πλέον ορίζεται στην παράγραφο 2 του άρθρ. 181 (άρθρ. 4 παρ. 3 ν. 1738/87) ως εξής: "Η άσκηση κριτικής ουδέποτε συνιστά μόνη περιυβριση αρχής". Δημοσίως τελούνται οι εκδηλώσεις περιυβρίσεως αρχής όταν με τον τρόπο που γίνονται είναι δυνατό να υποπέσουν στην αντίληψη αόριστου αριθμού προσώπων (Ολ. ΑΠ 691/1985). Δημόσια αρχή αποτελούν και οι δικασταί κατά την άσκηση της ανατεθειμένης σε αυτούς δικαστικής λειτουργίας (άρθρ. 26 παρ. 3 Συντάγματος), με την τροποποίηση δε (ως άνω) του άρθρου 181 Π.Κ. οι δικαστικές αρχές προστατεύονται ρητά. Με την προσβαλλομένη απόφαση (υπ'αριθ. 711 της 21ης Οκτωβρίου 1987 του 5μελούς Εφετείου Αθηνών), διά της οποίας καταδικάστηκε ο αναιρεσείων (με μειοψηφία ενός μέλους) για περιύβριση της αρχής σε φυλάκιση 5 μηνών, δέχεται το δικάσαν Εφετείο τα εξής: Την 29η Νοεμβρίου 1982 ο αναιρεσείων με την ιδιότητα του πολιτικώς ενάγοντος και προς υποστήριξη εφέσεώς του κατά του υπ'αριθμ. 202/1982 απαλλακτικού βουλεύματος του Συμβουλίου Πλημ/κών Ηρακλείου, κατέθεσε στον Γραμματέα του Ειρηνοδικείου Αθηνών έγγραφο υπόμνημα απευθυνόμενο διά του Εισαγγελέως Εφετών Κρήτης στο Συμβούλιο Εφετών Κρήτης, στο οποίο περιέλαβε τις εξής προσβλητικές για το Συμβούλιο Πλημ/κών φράσεις: "α) το προσβαλλόμενον βούλευμα, εκδοθέν την 2-11-1982 μετά κυοφορίαν 7 μηνών και 7 ημερών από της κατά την 26-3-1982 εις το Συμβούλιον υποβολής της προτάσεως του Εισαγγελικού Παρέδρου Α.Φ., είναι αναμφισβητήτως προϊόν πρωτοφανούς αυθαιρεσίας και ετσιθελισμού και δη αφ'ενός μεν εσκεμμένης διαστροφής των εκ της ανακρίσεως προκυψάντων, σαφεστάτων διά πάντα καλόπιστον κριτήν, πραγματικών περιστατικών. β) το κατάπτυστον και εξοργιστικόν βούλευμα τούτο, αποτελούν δεινήν πρόκλησιν του κοινού περί δικαίου αισθήματος..., διότι τούτο εκδοθέν εν καιρώ γενικού σάλου περί την Δικαιοσύνην και επιχειρουμένης καθάρσεως αυτής, αποτελεί εν εισέτι καίριον πλήγμα κατά του κύρους αυτής, κλονίζον έτι περαιτέρω την προς αυτήν εμπιστοσύνην των πολιτών. γ) εις την τελείως ακατανόητον και ασυνάρτητον αιτιολογίαν ταύτην, αρμόζει απολύτως το κοινώς σιγόμενον "από την πόλη έρχομαι και στην κορφή κανέλλα". Διότι προκειμένου το Συμβούλιον να καταλήξει εις την προδήλως, προαποφασισθείσαν ετσιθελικήν απαλλαγήν των κατηγορουμένων με απροσδόκητον αντίστοιχον στιγματισμόν εμού ως μοιχού, δεν διστάζει ποσώς να εμφανίσει αυτό, γενικότερον δε την Δικαιοσύνην, ως στερούμενον και αυτής έτσι της στοιχειώδους λογικής, την οποίαν ακόμη και τα μικρά παιδιά διαθέτουν...δ) όμως παρά πάντα ταύτα, τα μέχρις ουρανού βοώντα, οι εκδόντες το προσβαλλόμενον βούλευμα Δικασταί, δεν εδίστασαν ποσώς, προτείνοντος και του Εισαγγελικού Παρέδρου, να χωρήσουν εις απαλλαγήν των κατηγορουμένων αποτολμώντες να είπουν το μεν ότι ουδόλως προέκυψεν πρόθεσίς των προς δυσφήμισίν μου, το δε ότι τα κατατεθέντα υπ'αυτών περιστατικά δεν αφίσταται της πραγματικότητος... Δια να δικαιολογήσουν δε την τοιαύτην κρίσιν καταφεύγουν και χρησιμοποιούν καταγέλαστα επιχειρήματα, προκαλούντα εναλλάξ αισθήματα ότε μεν αγανακτήσεως, ότε δε θυμηδίας. ε) Θυμηδίαν προκαλεί το γεγονός ότι μεταφέρουν και εφαρμόζουν εις το πεδίον της ποινικής δικονομίας και διαδικασίας τα όσα γνωρίζουν εκ της πολιτικής Δικονομίας (άρθρ. 261)... οι ειρημένοι δικασταί μη δυνάμενοι να απαλλάξουν κατ'άλλον τρόπον τους κατηγορουμένους αποδέχονται τελείως αβασανίστους και ετσιθελικούς ισχυρισμούς των κατηγορουμένων...". Δέχεται επίσης το Εφετείο ότι οι ως άνω φράσεις απευθύνονται κατά του Συμβουλίου Πλημ/κών Ηρακλείου ως δημοσίας αρχής και προσβάλλουν το κύρος αυτής, δημοσίως δε διότι έλαβον γνώση αυτών, πλην των Γραμματείων του Ειρηνοδικείου και Εισαγγελίας Εφετών και αόριστος αριθμός προσώπων, δηλαδή τα πρόσωπα του Συμβουλίου Εφετών, υπάλληλοι του Εφετείου Κρήτης και άλλα πρόσωπα. Ότι οι παραπάνω φράσεις εκδηλώνουν καταφρόνηση προς το Συμβούλιο Πλημ/κών, μειώνουν το κύρος αυτού, εγένοντο με πρόθεση προσβολής τούτου ως δημοσίας αρχής και δεν αποτελούν άσκηση κριτικής δριμείας, ούτε προσβολή μόνο των προσώπων των δικαστών που εξέδωσαν το προσβαλλόμενο απαλλακτικό βούλευμα. Στο αιτιολογικό της αποφάσεως αναφέρονται ακόμη οι αποδείξεις από τις οποίες συνάγονται τα παραπάνω περιστατικά καθώς και οι σκέψεις με τις οποίες αυτά υπήχθησαν στις διατάξεις του άρθρου 181 ΠΚ, οι οποίες ερμηνεύθηκαν και εφαρμόστηκαν ορθά χωρίς να παραβιασθούν ούτε εκ πλαγίου, διότι τα διαλαμβανόμενα ως άνω στην αιτιολογία της προσβαλλομένης αποφάσεως περιστατικά συνιστούν την αντικειμενική και υποκειμενική υπόσταση του εγκλήματος για το οποίο κηρύχθηκε ένοχος ο αναιρεσείων. Συνεπώς οι λόγοι της αναιρέσεως: α) για έλλειψη της κατ'άρθρον 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 ΚΠΔ ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας, διότι δεν περιέχονται στην απόφαση με πληρότητα και σαφήνεια τα στοιχεία του εγκλήματος, αντικειμενικά και υποκειμενικά (1ος λόγος αναιρέσεως) και β) για εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή του άρθρου 181 παρ. 1 ΠΚ, διότι δεν συνάγεται με τα γενόμενα δεκτά υπό του δικάσαντος εφετείου περιστατικά ότι έγινε δημοσίως περιύβριση του Συμβουλίου Πλημ/κών ως δημοσίας αρχής (2ος λόγος αναιρέσεως) είναι αβάσιμοι. Κατά τη γνώμη ενός μέλους η προσβαλλόμενη απόφαση πρέπει κατά το κεφάλαιο αυτής περί δικαστικής επιμέτρησης της ποινής να αναιρεθεί αυτεπαγγέλτως, κατ'εφαρμογή των άρθρων 511 εδαφ. γ` ΚΠΔ, 2 παρ. 1 ΠΚ, διότι το έγκλημα περιυβρίσεως της αρχής τιμωρείται ήδη διά φυλακίσεως μέχρι δύο ετών (ενώ πρότερον τιμωρείτο διά φυλακίσεως μέχρι τριών ετών), η δε επιμέτρηση της ποινής έγινε διά της προσβαλλομένης αποφάσεως βάσει των ορίων (άρθρ. 79 παρ. 1 ΠΚ, του προηγουμένου ισχύοντος μέχρι 20.11.1987) αυστηρότερου νόμου, να παραπεμφθεί δε η υπόθεση κατά το αναιρούμενο μέρος στο ίδιο δικαστήριο για την επιμέτρηση της ποινής βάσει της διατάξεως του άρθρου 181 παρ. 1, όπως αντικαταστάθηκε διά του άρθρου 4 παρ. 3 ν. 1738/20.11.1987. Κατά τη γνώμη των λοιπών μελών δεν είναι αναιρετέα εν μέρει η απόφαση, διότι δεν συντρέχει περίπτωση εφαρμογής αυτεπαγγέλτως του νεωτέρου νόμου, ενόψει του ότι η επιβληθείσα στον αναιρεσείοντα ποινή (10 μηνών) δεν υπερβαίνει το ανώτατο όριο των δύο ετών φυλακίσεως.