ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟΦΑΣΗΣ
| Δικαστήριο: |
| ΑΡΕΙΟΣ ΠΑΓΟΣ |
| Τόπος: |
| ΑΘΗΝΑ |
| Αριθ. Απόφασης: |
| 779 |
| Ετος: |
| 2014 |
| Περίληψη
Λύση γάμου - Υπερδιετής διάσταση - Συνταγματικότητα - Ένσταση καταχρηστικής άσκησης
δικαιώματος -. Η διάταξη που προβλέπει το αμάχητο τεκμήριο του
κλονισμού της έγγαμης σχέσης λόγω υπερδιετούς διάστασης των συζύγων και
την δυνατότητα αίτησης διαζυγίου έστω και αν ο
κλονισμός αφορά στο πρόσωπο του ενάγοντος δεν αντίκειται στο άρθρο 21
παρ. 1 Συντ. Η ένσταση του άρθρου 281 ΑΚ μπορεί να προβληθεί και προς
απόκρουση αγωγής διαζυγίου για αντικειμενικά ισχυρό
κλονισμό της έγγαμης σχέσης των συζύγων μετά από συνεχή διάσταση αυτών
επί δύο τουλάχιστον έτη. Για τη θεμελίωση της ένστασης αυτής, πρέπει ο
εναγόμενος σύζυγος να επικαλεστεί και να αποδείξει ιδιαίτερα σοβαρά και
ασυνήθη πραγματικά περιστατικά συναπτόμενα και συνδεόμενα αιτιωδώς με τη
λύση του γάμου, δηλαδή συνέπειες οι οποίες υπερβαίνουν κατά πολύ τις
επερχόμενες, ως σύμφυτες και αναμενόμενες, από καθαυτό το γεγονός της
λύσης του γάμου και οι οποίες διαμορφώνουν έκτακτες και αφόρητα σκληρές
περιστάσεις για τον εναγόμενο ή/και τα τέκνα των διαδίκων, ώστε το
συμφέρον διατήρησης του γάμου να παρίσταται στη συγκεκριμένη περίπτωση
ως προδήλως αξιότερο προστασίας από το αντίθετο συμφέρον του ενάγοντος
για τη λύση αυτού.
|
|
Αριθμός 779/2014
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Α1' Πολιτικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Γεώργιο Χρυσικό,
Αντιπρόεδρο Αρείου Πάγου, Γεώργιο Γεωργέλλη, Δημήτριο Κράνη, Αντώνιο
Ζευγώλη και Αριστείδη Πελεκάνο, Αρεοπαγίτες.
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του, στις 18
Νοεμβρίου 2013, με την παρουσία και της Γραμματέως Χριστίνας
Σταυροπούλου, για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ:
Της αναιρεσείουσας: Φ. Μ. του Π., κατοίκου ..., η
οποία εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο της Δημήτριο
Μπαρελάκο, που δεν κατέθεσε προτάσεις.
Του αναιρεσιβλήτου: Ν. Β., κατοίκου ..., ο οποίος
εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Απόστολο
Παπακωνσταντίνου, που δεν κατέθεσε προτάσεις.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 17 Οκτωβρίου
2008 αγωγή του ήδη αναιρεσείοντος που κατατέθηκε στο Πολυμελές
Πρωτοδικείο Βόλου. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 95/2010 οριστική του ιδίου
δικαστηρίου και 481/2011 του Εφετείου Λάρισας. Την αναίρεση της
τελευταίας απόφασης ζητεί η αναιρεσείουσα με την από 28 Φεβρουαρίου 2012
αίτησή της.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης αυτής, που
εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν, όπως σημειώνεται
πιο πάνω. Ο Εισηγητής Αρεοπαγίτης Αριστείδης Πελεκάνος, ανέγνωσε την από
8 Νοεμβρίου 2013 έκθεσή του, με την οποία εισηγήθηκε την απόρριψη της
αίτησης αναίρεσης κατά της απόφασης 481/2011 του Εφετείου Λάρισας.
Ο πληρεξούσιος της αναιρεσείουσας ζήτησε την
παραδοχή της αιτήσεως, ο πληρεξούσιος του αναιρεσιβλήτου την απόρριψή
της, καθένας δε την καταδίκη του αντιδίκου μέρους του στη δικαστική
δαπάνη του.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Ο προβλεπόμενος από τον αρ. 1 του άρθρου 559
ΚΠολΔ λόγος αναίρεσης για παράβαση κανόνα ουσιαστικού δικαίου,
εσωτερικού ή διεθνούς, ιδρύεται όταν, με βάση τις ουσιαστικές παραδοχές
της απόφασης, ο κανόνας αυτός δεν εφαρμόζεται, παρότι συντρέχουν οι
προϋποθέσεις εφαρμογής του ή όταν εφαρμόζεται χωρίς να συντρέχουν οι
προϋποθέσεις εφαρμογής του, καθώς και όταν εφαρμόζεται εσφαλμένα, η δε
σχετική παραβίαση εκδηλώνεται είτε με σφαλμένη ερμηνεία είτε με
εσφαλμένη εφαρμογή αυτού, δηλαδή με εσφαλμένη υπαγωγή (ΟλΑΠ 7/2006,
4/2005). Με αυτόν τον λόγο αναίρεσης ελέγχονται τα σφάλματα του
δικαστηρίου κατά την αξιολόγηση της νομικής βασιμότητας της αγωγής ή των
ισχυρισμών των διαδίκων και τα νομικά σφάλματα κατά την ουσιαστική
διερεύνηση της επίδικης διαφοράς. Δηλαδή ελέγχεται αν η αγωγή και κάθε
ισχυρισμός, που ασκεί έννομη επιρροή στη διαγνωστέα έννομη σχέση ή
έννομη συνέπεια (ένσταση, αντένσταση κλπ.), απορρίφθηκαν ορθά ως μη
νόμιμοι ή αν, κατά παράβαση ουσιαστικού κανόνα δικαίου, η αγωγή ή η
ένσταση κλπ. έγινε δεκτή ως νόμιμη ή απορρίφθηκε ή έγινε δεκτή κατ'
ουσίαν (Ολ.ΑΠ 27-28/1998).
Κατά τη διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 1439 ΑΚ,
όπως αυτή αντικαταστάθηκε με το άρθρο 14 του ν. 3719/2008, εφόσον οι
σύζυγοι βρίσκονται συνεχώς σε διάσταση επί δύο τουλάχιστον έτη, ο
κλονισμός της έγγαμης σχέσης τους τεκμαίρεται αμάχητα και το διαζύγιο
μπορεί να ζητηθεί, έστω και αν ο λόγος του κλονισμού αφορά στο πρόσωπο
του ενάγοντος. Η συμπλήρωση του χρόνου διάστασης υπολογίζεται κατά τον
χρόνο συζήτησης της αγωγής και δεν εμποδίζεται από μικρές διακοπές που
έγιναν ως προσπάθεια αποκατάστασης των σχέσεων μεταξύ των συζύγων. Η
ρύθμιση αυτή δεν αντίκειται στη διάταξη του άρθρου 21 παρ. 1 του
Συντάγματος, η οποία προστατεύει την οικογένεια, ως θεμέλιο συντήρησης
και προαγωγής του έθνους και τον θεσμό του γάμου, αλλά δεν αποσκοπεί
στην προστασία και διατήρηση γάμων που έχουν οριστικά απολέσει το
ουσιαστικό περιεχόμενό τους με την πλήρη φυσική και ψυχοσυναισθηματική
αποξένωση των συζύγων και δεν είναι πλέον επιθυμητοί σ' αυτούς. Εξάλλου,
η θεσμική δέσμευση του συζύγου, να παραμείνει σε έναν εντελώς τυπικό
και ουσιαστικά νεκρό γάμο μετά από συνεχή διάσταση δύο τουλάχιστον ετών
και η στέρηση από αυτόν του δικαιώματος να ζητήσει τη λύση του, θα
προσέκρουε στη διάταξη του άρθρου 5 παρ. 1 του Συντάγματος, που
κατοχυρώνει την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας, στην οποία
εμπίπτει και η ελευθερία σύναψης νέου γάμου με άλλον σύζυγο και
δημιουργίας ουσιαστικού και ενεργού οικογενειακού βίου, τηρώντας την
κείμενη νομοθεσία. Με τον πρώτο λόγο αναίρεσης από τον αρ. 1 του άρθρου
559 ΚΠολΔ η αναιρεσείουσα ισχυρίζεται ότι η διάταξη της παρ. 3 του
άρθρου 1439 ΑΚ, όπως τροποποιήθηκε, αντίκειται στη διάταξη του άρθρου 21
παρ. 1 του Συντάγματος και δεν έπρεπε να εφαρμοστεί από την πρωτόδικη
απόφαση, που επικυρώθηκε από την προσβαλλόμενη εφετειακή. Όμως, όπως
προαναφέρθηκε, η εν λόγω διάταξη δεν είναι αντισυνταγματική και ο
σχετικός λόγος πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος. Περαιτέρω, η ένσταση
του άρθρου 281 ΑΚ μπορεί να προβληθεί και προς απόκρουση αγωγής
διαζυγίου για αντικειμενικά ισχυρό κλονισμό της έγγαμης σχέσης των
συζύγων μετά από συνεχή διάσταση αυτών επί δύο τουλάχιστον έτη. Για τη
θεμελίωση, όμως, της ένστασης αυτής, πρέπει ο εναγόμενος σύζυγος να
επικαλεστεί και να αποδείξει ιδιαίτερα σοβαρά και ασυνήθη πραγματικά
περιστατικά συναπτόμενα και συνδεόμενα αιτιωδώς με τη λύση του γάμου,
δηλαδή συνέπειες οι οποίες υπερβαίνουν κατά πολύ τις επερχόμενες, ως
σύμφυτες και αναμενόμενες, από καθαυτό το γεγονός της λύσης του γάμου
και οι οποίες διαμορφώνουν έκτακτες και αφόρητα σκληρές περιστάσεις για
τον εναγόμενο ή/και τα τέκνα των διαδίκων, ώστε το συμφέρον διατήρησης
του γάμου να παρίσταται στη συγκεκριμένη περίπτωση ως προδήλως αξιότερο
προστασίας από το αντίθετο συμφέρον του ενάγοντος για τη λύση αυτού. Με
τον δεύτερο και τελευταίο λόγο αναίρεσης η αναιρεσείουσα προσάπτει στην
προσβαλλόμενη απόφαση ότι εσφαλμένα απέρριψε την ένσταση καταχρηστικής
άσκησης της αγωγής, που αυτή πρότεινε με τις προτάσεις της στο
Πρωτοδικείο και επανέφερε με τον δεύτερο λόγο της έφεσής της στο
Εφετείο. Όπως προκύπτει από την επισκόπηση των σχετικών δικογράφων, για
τη θεμελίωση της ένστασης καταχρηστικότητας της αγωγής, η αναιρεσείουσα
ισχυρίστηκε τα εξής : Ότι η απομάκρυνσή της από τη συζυγική οικία
οφειλόταν σε αφόρητη ψυχολογική πίεση αυτής από τη συμπεριφορά του
ενάγοντος. Ότι αποκλειστικά υπαίτιος για τη διακοπή της έγγαμης
συμβίωσής τους είναι ο ενάγων. Και ότι η λύση του γάμου τους θα
προκαλέσει τεράστια ηθική βλάβη, αφόρητη κατάσταση και δυσμενέστατες
συνέπειες για την ίδια (χωρίς κανέναν περαιτέρω προσδιορισμό και
εξειδίκευση αυτών).
Τα εν λόγω περιστατικά, από τα οποία μόνο το
τρίτο προβάλλεται σαν συνέπεια από τη λύση του γάμου, ενώ τα άλλα δύο
ανάγονται στην υπαιτιότητα για τη διάσπαση της έγγαμης συμβίωσης, που
δεν συνιστά ερευνητέο και κρίσιμο ζήτημα στην παρούσα δίκη, δεν
στοιχειοθετούν, σύμφωνα με την προαναφερόμενη νομική σκέψη,
καταχρηστικότητα κατά την έννοια του άρθρου 281 ΑΚ. Επομένως, το Εφετείο
δεν παραβίασε της διάταξη του άρθρου 281 ΑΚ, απορρίπτοντας ως αβάσιμο
τον σχετικό λόγο έφεσης και επικυρώνοντας την πρωτόδικη απόφαση, που
είχε απορρίψει ως μη νόμιμη τη σχετική ένσταση, ο δε αντίθετος λόγος
αναίρεσης από τον αρ. 1 (και όχι και 19) του άρθρου 559 ΚΠολΔ πρέπει να
απορριφθεί ως αβάσιμος. Κατόπιν αυτών, πρέπει να απορριφθεί η αίτηση
αναίρεσης και να καταδικαστεί η αναιρεσείουσα στα δικαστικά έξοδα του
αναιρεσίβλητου (άρθρα 176 και 183 ΚΠολΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Απορρίπτει την από 28-2-2012 αίτηση της Φ. Μ. για αναίρεση της απόφασης 481/2011 του Εφετείου Λάρισας.
Καταδικάζει την αναιρεσείουσα στα δικαστικά έξοδα του αναιρεσίβλητου, τα οποία ορίζει στο ποσό των χιλίων εκατό (1.100) ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε, στην Αθήνα, στις 18 Φεβρουαρίου 2014.
Δημοσιεύθηκε, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στις 7 Απριλίου 2014.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
|
